.
.
.
.

 

 

Hysterangium crassum (Tul. & C. Tul)  Fischer 1938

Syn. Hysterangium separabile Zeller 1941; Hysterangium coriaceum var. knappii Soehner 1941
Poz. Syst. Hysterangiaceae, Hysterangiales, Phallomycetidae, Agaricomycetes, Basidiomycota, Fungi

Przekrój owocnika
Dojrzała gleba z kolumellą
Dojrzałe owocniki

 

CECHY MAKROSKOPOWE

Dojrzałe owocniki

 

Owocniki najczęściej regularnie kuliste lub owalne. Wielkość owocników 1–4 cm. Zewnętrzna warstwa perydium za młodu biała, potem szarawa. Uszkodzone lub uciśnięte miejsca ciemnieją na brudnobrązowy kolor. Powierzchnia perydium gładka, matowa. Perydium trwałe, sprężyste, w starszych owocnikach łatwo oddziela się dużymi fragmentami od gleby. U podstawy owocników charakterystyczna zawiązka grzybniowa z której wyrastają niezbyt długie, wiązki białych ryzomorf. Gleba młodych owocników biało-seledynowa potem szaro-zielona, szaro-niebieska, w stadium pełnej dojrzałości wyraźnie zielonkawa, niebieskawa lub prezentująca zakres barw przejściowych pomiędzy kolorem niebieskim i zielonym. Gleba na przekroju labiryntowata, komory hymenialne nieregularne, zróżnicowane w kształcie i wielkości. W glebie, najczęściej w środku owocnika tworzy się płonna kolumella. Kolumella często rozległa, rozlana, przerastająca cały owocnik. Konsystencja owocników chrząstkowata, jędrna. Zapach świeżych owocników nieznaczny – w trakcie wysychania intensywnie owocowo-kwiatowy, przyjemny. Brak wyraźnego smaku.

CECHY MIKROSKOPOWE

Zarodniki H.crassum

 

Perydium dwuwarstwowe 300-700 μm grubości. Zewnętrzna warstwa suprapellis ok. 60-80 μm szerokości zbudowana z chaotycznie splecionych strzępek. Strzępki o średnicy 2-6 μm, nitkowate, żółtobrązowe, delikatnie inkrustowane, septowane ze sprzążkami. Warstwa subpellis pseudoparenchymatyczna, zbudowana z okrągłych lub elipsoidalnych, hialinowych komórek 20-40 μm. Zarodniki za młodu hialinowe, potem bladozielonkawe w owocnikach dojrzałych. Zarodniki wydłużone, lancetowate o średniej wielkości 12-15 x 3-5, Q=2,7-3,5 Qm=3,1, μm z krótkimi nieznacznymi wyrostkami sterygmalnymi (apiculus) i słabo zaznaczonym wyrostkiem szczytowym (apex). Na konturze zarodników można zaobserwować delikatne fałdy cienkiego, hialinowego perysporium. Podstawki bezbarwne, cienkościenne, najczęściej 4-6 zarodnikowe, rzadziej 7-8 zarodnikowe.

 

Szczegóły budowy perydium H.crassum

SIEDLISKO

 

Hysterangium crassum rośnie wyłącznie w lasach iglastych i jest mikoryzowo związany z Picea abies, czasem z Pinus i Larix. Preferuje gleby gliniaste o neutralnym, a czasem nawet nieco kwaśnym pH. Jest gatunkiem charakterystycznym dla lasów górskich powyżej - 1100 m n.p.m. Na niższych położeniach praktycznie nie znajdowany. W Polsce zlokalizowany na dwóch stanowiskach w Beskidzie Zachodnim oraz Gorcach, w jednolitym borze świerkowym na wysokości 1450 i 1300 m n.p.m.

WYSTĘPOWANIE

 

W chwili zlokalizowania pierwszego stanowiska nie były znane doniesienia o występowaniu tego gatunku w Polsce. W Europie znajdowany rzadko. Częstszy na północy Włoch i w Austrii. Znany z Ameryki Północnej.

Beskid Zachodni – DG16, Zawoja k. Żywca, Wrzesień 2009  
Gorce – EG22, Ochotnica Górna k. Nowego Targu, Wrzesień 2016

 

 

UWAGI

 

 

 

Makroskopowo Hysterangium crassum jest bardzo trudny do odróżnienia od innych gatunków w obrębie rodzaju. Wśród podobnych gatunków wyróżnia go dwuwarstwowe perydium z cienką warstwą inkrustowanych strzępek, rozmiar zarodników, oraz mikoryzowanie wyłącznie z drzewami iglastymi w lasach górskich.